Emniyet yönetim sistemi(EYS), belirlenen hedeflere ulaşmak için gerçekleştirilen faaliyetler sırasında ortaya çıkan emniyet tehlikelerinin tanımlanmasını, risklerin hesaplanmasını, gerekli iyileştirme çalışmalarının uygulanarak bu risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesini, emniyet performansının sürekli gözlenmesi, aksaklıkların düzeltilmesi, ve gerektiğinde geribildirimlerin üretilmesini sağlayan bir yönetim sistemidir. Kısaca tanımlayacak olursak bir işyerinde emniyet riskini yönetmek için tasarlanmış, iş güvenliği riskinin makul şekilde uygulanabilir en düşük seviyeye indirilmesi ve insanların zarar görmesini önlemek olarak tanımlanabilir.
Emniyet risklerinin yönetimi, havacılık sektörünün temel gereksinimleri arasında yer alır. Havacılıkta emniyetin sürekli olarak iyileştirilebilmesi ve havacılık faaliyetleri sırasında sunulan hizmetlerin geliştirilebilmesi ancak havalimanı içerisinde faaliyet gösteren kurumların emniyet konusunda hassasiyet göstermesi ile mümkün olmaktadır.
SHGM’nin 28172 sayı 13/01/2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlandığı yönetmelik ve ardından yürürlüğe giren Sivil Havacılık Talimatı (SHT-SMS/HAD) ile SMS kurmak ve uygulamak havacılık işletmeleri için yasal zorunluluk haline gelmiştir ayrıca ICAO, SMS düzenleyici yapılar kullanmayı tavsiye etmiş, FAA havalimanları içim SMS kılavuz, araçlar ve ilgili bilgiler yayınlamıştır. EASA 2011’de SMS düzenlemelerini uygulama sürecini başlatmıştır.
Emniyet Yönetim Sisteminin(SMS) Önemi?
Doğası gereği pek çok tehlike ile yüz yüze olan ve bu tehlikelerin yıkıcı etkiler doğurabileceği havacılık faaliyetlerinin, emniyetli bir şekilde yürütülmesi zorunludur. Bu güne kadar edinilen deneyimle etkin bir şekilde yürütülen emniyet yönetiminin kaza ve olayları önlemekte son derece başarılı olduğu görülmektedir.
Doğabilecek tehlikelerin sonuçlarını düşünecek olursak, tehlikelerin önüne geçmek adına en başta havacılık operasyonlarında istihdam edilecek tüm personel, “Emniyetli Davranış” ve “Emniyet Yönetimi” hakkında bilgi sahibi olmalı ve sertifikalandırılmalıdır.
Emniyet Yönetim Sisteminde(SMS) Çalışanların Sorumlulukları
SMS tek bir birimin veya tek bir kişinin üstlendiği bir sorumluluk değil aksine bütün personellerin yaptığı işler sırasında dikkate alması gereken bir yönetim anlayışıdır.
Kurumlar, tüm çalışanlara eğitimler, seminerler ve toplantılar aracılığı ile SMS konusunda bilinç ve kültür oluşturarak, her bir personelin emniyet yönetim sistemine katılımını sağlamalı ve bu yolda örnek davranışlar sergilemelidir.
Çalışanlar görmüş oldukları tehlikeleri kurumların ilan ettiği iletişim yollarını kullanarak rapor etmekten sorumludur.
Emniyet Yönetim Sisteminde(SMS) Raporlama?
Günümüzde raporlama ile ilgili çalışanların birçok kaygısı olmakta raporlama ispiyonlama, şikayet etmek gibi olumsuz şeyler ile karıştırılmamalı aksine tehlike ortamı oluşturma ihtimali olan bir olay ya da davranışın raporlanmaması, amir yöneticilerin bilgilendirilmemesi ile bir kazanın gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkacak olumsuz durumu göz önünde bulundurmak gerekir.
Bu durumda kurumların çalışanlarına karşı raporlama kültürü oluşturma ve teşvik etmek için sorumluluklar alması gerekiyor. Ancak bu şekilde SMS hataya sebep olan ya da olabilecek durumları tespit edebilir.
SMS’in riskleri yönetebilmesi, operasyonel emniyet tehlikelerinin eksiksiz olarak tespiti ile mümkün olabilmektedir. Tehlikelerin eksiksiz tespiti, çalışanlar başta olmak üzere tüm havalimanı içerisinde görevli herkesin şahit oldukları veya karşılaşma potansiyeli olduğu tehlikeleri raporlaması ile mümkündür. Bu nedenle tehlikeleri raporlamak tüm havalimanı çalışanlarının ortak sorumluluğudur.
Emniyet kültürü bağlamında, emniyet performansıyla bağlantılı her türlü olayın rapor edilmesi, değerlendirilerek muhtemel risk alanlarının belirlenmesi, olayların önlenmesi, değerlendirilmesi ve emniyeti artırıcı gerekli önlemlerin alınması için yapılacak olan tehlike bildirimlerinde kabul edilebilir davranışlar dahilinde (kasıtlı olmayan hatalar vb.) rapor eden ve rapor edilen kişilere herhangi bir suçlama veya sorumluluk yüklenmez. Ancak kabul edilemez davranışlar (ihmalkarlık, ihlal, sabotaj, yasa dışı eylem vb.) meydana geldiğinde personelin sorumluluğu ortadan kalkmamaktadır.
EYS Artıları Nelerdir?
- Operasyonel verimsizliklerin kaldırılması ve olumlu bir emniyet kültürünün oluşması
- Kaza risklerini azaltarak emniyetin iyileşmesi
- Artan verimlilik ve azalan maliyetler ile sonuçlanacak şekilde daha iyi kaynak tahsisi
- Risklerin yönetimi ile ilgili ortak kurum/kuruluş kültürünün gelişmesi
- Sürekli olarak daha iyi olmaya çalışan bir kurum kültürü
- Potansiyel riskleri kontrol altında tutabilme imkanı
- Üst yönetime, paydaşlar ve müşterilere risklerin kontrol edildiğini gösteren bir alt yapı oluşması
- Azalan kazalar ile sigorta maliyetlerinin düşmesi kurum/kuruluş itibarının artması
- Risklerin yönetimi ile ilgili ortak şirket kültürünün gelişmesi
- Hukuk davalarında potansiyel savunma aracı oluşması
EASA: Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı
EYS: Emniyet Yönetim Sistemi
FAA: Federal Havacılık İdaresi
SHGM: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
SMS: Safety Management System
