Uluslararası Havacılık Otoriteleri

ICAO – Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü

ICAO sivil havacılık faaliyetlerini ve kurallarını en geniş ­anlamda düzenleyen uluslararası kuruluş­tur. Ülkeler yapmış­ oldukları düzenleme ve faaliyetlerde ICAO’nun belirlemiş­ olduğu standart ve düzenlemeleri kullanmak zorundadır. Sivil havacılık otoritelerinin kuruluşunda, sivil havacılık faaliyetlerinde yapılacak bütün düzenleme ve denetlemelerde ülkeler öncelikle ICAO tarafından belirlenen düzenlemelere uymak zorundadır.

ICAO’nun Kuruluşu ve Tarihçesi

ICAO Şikago Sözleşmesi’nin taraf devletlerin en az 26’sının onaylaması ile 4 Nisan 1947 tarihinde resmen kurulmu­ştur. Te­şkilatın merkezi Kanada’nın Montreal ­şehrindedir. ICAO 3 Ekim 1947 tarihinde imzalanan bir protokol neticesinde Birleş­miş ­ Milletlerin bir uzman kurulu­şu hâlini almıştır. 2020 yılı itibarıyla, 193 devlet ICAO üyesidir. [1]

ICAO’nun Amaçları ve Görevler

• Bütün dünyada uluslararası sivil havacılığın emniyetli ve düzenli bir şekilde geliş­mesini sağlamak,
• Uluslararası sivil havacılık faaliyetlerini sürdürebilmek için havayolları, havaalanları ve hava seyrüsefer kolaylıklarının gelişmesini sağlamak,
• Bütün insanların hava ulaş­ımından yararlanmalarını ve bu ulaş­ımın tehlikesiz, düzenli, yeterli ve ekonomik olmasını sağlamak,
• Makul olmayan rekabetin ekonomik bakımdan sebep olacağı israfı önlemek ve önüne geçmek,
• Genel olarak uluslararası sivil havacılık ile ilgili tüm konuların gelişimini temin etmek

ICAO’nun başlıca amaçları arasında yer alır.

ICAO’nun en önemli görevi uluslararası hava taş­ımacılığının emniyetli, düzenli, verimli çalışması ve gelişimi için üye devletlerin iş­birliği içinde çalışmalarını sağlamaktır. Bu nedenle ICAO tüm üye ülkelerde minimum olarak ortak standartları belirlemek, e­şgüdümü sağlamak ve tavsiyelerde bulunmak için çeşitli kurallar koymakta ve bunları da “Annex” adını verdiği “Ek” dokümanlarda toplamaktadır. ICAO bu güne kadar 19 Annex yayınlandı ve yayınlarını İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Rusça, Arapça ve Çince olarak 6 farklı dilde yapmaktadır.

ICAO’nun vizyonu “Küresel sivil havacılık sisteminin sürdürülebilir büyümesini sağlamak”tır. ICAO’nun misyonu ise “Uluslararası sivil havacılık için devletlerin küresel forumu olarak hizmet etmek.”tir. ICAO politika ve standartlar geliştirir ve bunlara uygunlukları denetleyerek, çalış­ma ve analizler yapar. Böylelikle de üye ülkelerle ve payda­şlarıyla havacılık kapasitesini geli­ştirmeyi sağlar.

ICAO’nun Yönetimi

ICAO’nun merkez yönetiminin yanı sıra dünya ölçeğinde 7 ayrı bölgede ofisi bulunmaktadır. Bunlar:

• Bangkok’ta bulunan Asya ve Pasifik;
• Nairobi’de bulunan Doğu ve Güney Afrika Ofisi;
• Paris’te bulunan Avrupa ve Kuzey Atlantik Ofisi;
• kahire’de bulunan Orta Doğu Ofisi;
• Mexico City’de bulunan Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Karayipler Ofisi;
• Lima’da bulunan Güney Amerika Ofisi
• Dakar’da bulunan Batı ve Orta Afrika Ofisidir. Türkye, Avrupa ve Kuzey Atlantik Ofisi bölgesi içinde yer almaktadır.

Türkiye’nin de kurucu üyesi olduğu ICAO’nun faaliyetlerini daha yakından izlemek üzere Ottava Büyükelçiliğimiz gözetiminde 1978 yılında ICAO faaliyetlerinden sorumlu bir büro oluşturulmuş. Büro 1990’da daimi temsilcilik düzeyine çıkarılmıştır.

IATA – Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği

IATA ülkelerin üye olabilmesinin aksine tüm tarifeli havayolu iş­letmelerinin katıldığı ticari bir kuruluş­tur. Bu kuruluş­un öncelikli amacı, emniyetli, düzenli ve ekonomik bir havayolu taş­ımacılığı hizmetinin verilmesini desteklemektir. En önemli faaliyetleri ş­unlardır: üyelerinin haklarını korumak, üyeleri arasındaki iş birliği ve koordineyi sağlamak, uçuş tarifelerini belirlemek, bilet satış ve kargo acenteleriyle havayolu işletmeleri arasında gelirlerin dağıtılması ile komisyonların dağıtımını sağlamak ve her yıl düzenli istatistikler yayınlayarak sistemin tüm kullanıcılarını havayolu taşımacılığı sektörü ile ilgili bilgilendirme yapmak.

IATA’nın Kuruluşu ve Tarihçesi

IATA havayolları arasında faaliyet gösteren bir kuruluş­ olarak Nisan 1945’te Havana, Küba’da kurulmuş­tur. Kuruluşunda IATA’nın sadece 31 ülkeden 57 üyesi bulunmaktaydı. Günümüzde ise 120 ülkeden 290 üyeye sahiptir.[2] Bu 260 üye toplam dünya trafik hacminin %82’ünü oluşturmaktadır. IATA, ilk uluslararası tarifeli uçuş­un yapılmasıyla 1919 yılında kurulan Uluslararası Hava Trafik Birliğinin (International Air Trafic Association) devamı niteliğindedir. 1945 yılında yapılan IATA ana sözleş­mesine göre birliğin amaçları ­şunlardır:

• İnsanların yararı için emniyetli, düzenli ve ekonomik hava ulaşımının yaygınlaştırılması, hava ticaretinin geliş­tirilmesi ve bu konularla ilgili sorunların üzerinde çalış­ılması,
• Doğrudan ya da dolaylı olarak uluslararası hava ulaşım hizmeti ile ilgilenen hava ulaş­ım işletmeleri arasında iş ­birliğinin sağlanması,
• ICAO ve başka uluslararası organizasyonlarla işbirliği kurmak.

IATA’nın misyonu havayolu endüstrisini temsil etmek endüstriye liderlik etmek ve hizmet etmektir. IATA’nı vizyonu “Dünyamızı birbirine bağlayan ve zenginleştiren güvenli, emniyetli ve sürdürülebilir bir hava taşımacılığı endüstrisinin gelecekteki büyümesini şekillendirmek için birlikte çalışmak.” en önemli amacı, havayolu hizmetlerini geliş­tirerek maliyetlerin azaltılmasını sağlamak; en önemli görevi ise yolcu tarifeleri ve kargo ücretlerini belirlemektir.

 IATA’nın Yönetimi

IATA bir iş­letme gibi genel müdürlükle yönetilen bir dernektir. Genel müdürün yanında üç genel müdür yardımcısı ve bir genel danış­man bulunmaktadır. Genel müdürlüğe bağlı olarak çalış­an ş­ubeler ve bölgeler bulunmaktadır. IATA genel müdürlüğüne bağlı çalış­an Çin ve Kuzey Asya, Asya ve Pasifik, Afrika ve Orta Doğu, Avrupa ve Amerika bölge yöneticilikleri bulunmaktadır. Bu yöneticiliklere bağlı olarak çalış­an ülke temsilcilikleri bulunmaktadır. Türkiye Avrupa ofisine bağlıdır. IATA’nın Türkye temsilciliği İstanbul’dadır.

EUROCONTROL – Avrupa Hava Seyrüseferi Güvenliği Teşkilatı

ICAO’nun 1944, ECAC’ın da 1954 yılında kurulmasının ardından II. Dünya Savaş­ı sonrasında hızlı bir artış­ gösteren Batı Avrupa hava seyrüseferinde ortak standart ve kuralların uygulanması amaçlı bir kuruluşun oluşturulması gündeme geldi. Aralık 1960’da Belçika’da Federal Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda ve Lüksemburg tarafından imzalanan anlaşma sonucunda  EUROCONTROL kuruldu. Türkiye Mart 1989’da EUROCONTROL üyesi oldu.

EUROCONTROL 1800’den fazla aktif çalışan personeli ile 2020 yılı itibarıyla içerisinde Türkiye’ninde bulunduğu 2 tane üyesi Avrupa dışından toplam 43 üye ülkeden oluş­an hükûmetler arası bir organizasyon olup, 21’inci yüzyıl ve ilerisi için “Tek Avrupa Hava Sahası (Single European Sky)” kavramına dayalı olarak gereken hava trafik yönetimi performansını ortaklaşa temin etmeyi hedefler. Bu amaca yönelik olarak:

• Üye ülkelerine Avrupa bölgesindeki hava trafik operasyonlarının emniyetli, verimli ve çevre dostu olarak yapılması konusunda yardım eder.
• Partnerleri ile beraber Tek Avrupa Hava Sahası hedefi için, Avrupa havacılığının 21.yüzyıl içerisinde yüz yüze kaldığı emniyetin, kapasitenin ve performansın artırılmasına çalış­ır.
• Eski adıyla Merkezi Akış Yönetimi Birimi (CFMU-Central Flow Management Unit) yeni adıyla Ağ Yöneticisi (NM-Network Manager) hava trafik yönetimi ağı içerisindeki seyrüsefer hizmet sağlayıcılarına, hava sahası kullanıcılarına, sivil ve askeri havaalanlarına sürekli olarak akış yönetim hizmeti verir.
• Maastricht Üst Saha Kontrol Merkezi olarak Hollanda, Belçika, Lüxemburg ve Kuzey Almanya için hava trafik kontrol hizmeti verir.
• Merkezi Yol Ücretleri Ofisinde hava yolu şirketlerinin hava trafik yol ücretlerinin tahsilatını ve ilgili ülkelere dağıtımını yapar.
• Edinilen tecrübeler ile Pan-Avrupa düzeyinde operasyonel verimi artırmak için önemli tasarruflar yaratacak ­şekilde bazı hizmetlerin özelle­ştirilerek rekabet ortamını yaratmak için ön ayak olur.
• Avrupa Komisyonu, EASA ve ulusal otoritelere düzenleme faaliyetleri için destek olur.
• SESAR programı için araştırma geliştirme ve geçerlilik faaliyetlerini düzenler.
• Avrupa’da sivil-asker havacılık koordinasyonları için tek bir platform sağlar.

EUROCONTROL’ün Yönetimi ve Bölümler

EUROCONTROL’ün en üst organı üye devletlerin hava seyrüseferinden sorumlu bakanlarından oluş­an ve genel politikaları formüle ederek, kararları veren Daimi Komisyondur. Üye ülkelerin Sivil Havacılık Genel Müdürlerinin oluş­turduğu Geçici Konsey EUROCONTROL’ün Daimi Komisyon tarafından belirlenmiş­ genel politikalarının uygulanmasından ve günlük çalış­maları yürüten EUROCONTROL Ajansının gözetim ve denetlenmesinden sorumludur. Ajans Daimi Komisyon ve Geçici Konsey tarafından kendine verilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür. EUROCONTROL’e dâhil olan faaliyetlerin toplandığı merkezler ş­unlardır:

1. Hava Trafik Kontrol Merkezi (Maastricht, Hollanda)
2. Deney Merkezi (Bretigny-sur-Orge, Fransa)
3. Merkezî Yol Ücretleri Ofisi (Brüksel, Belçika)
4. Merkezî Akış­ Yönetimi Birimi (Brüksel, Belçika)
5. Hava Seyrüsefer Hizmetleri Enstitüsü (Lüksemburg)
6. Merkez Büro (Brüksel, Belçika).

ACI – Uluslararası Havalimanları Konseyi (Airports Council International)

ACI, havalimanı işletmecilerinin işletmelerine değer katmalarına yardımcı olabilecek bir organizasyona ihtiyaç duymaları üzerine 1991’de kurulmuş, merkezi Cenevre’de bulunan havalimanı işleticileri birliğidir. ACı aracılığı ile havalimanları temel konular ve endişeleri hakkında birlik olabiliyor ve bölgesel çeşitliliğe rağmen birleşmiş bir endüstri olarak hareket edebiliyorlar.

ACI, uluslararası kuruluşlarla görüşmelerde havalimanı çıkarlarını gözetir. ACI’nın en önemli ilişkide bulunduğu kuruluş ICAO’dur. ACI, havalimanı görüşlerini savunur güvenlik, emniyet ve çevre girişimleri alanlarında standartlar ve önerilen uygulamaları geliştirir. Ayrıca, havalimanı ücretleri ve düzenlemesinde önemli politika değişikliklerinde havalimanı menfaatlerini ICAO’ya ilerletir ve havalimanlarının havayollarıyla ilişkilerinde elini güçlendirir.

Bölgesel Sivil Havacılık Otoriteleri

EASA – Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı 

EASA Avrupa Birliği’nin (AB) havacılık emniyeti otoritesidir. Ajansın ana faaliyetleri strateji ve emniyet yönetimi, havacılık ürünlerinin sertifikalandırılması ve AB üyesi devletlerin kendi görev alanındaki faaliyetlerinin ve onaylanmış­ kuruluş­ların gözetimini yapmak ve bu yolla Avrupa´da havacılık emniyetini sağlamaktır. EASA, ICAO gibi bir küresel düzenleme kuruluş­u değildir. Fakat AB üyeleri için geliş­tirdiği üst düzey standartlar ve düzenlemeler nedeniyle, özellikle hava araçları ile ilgili olanlar bakımından, dünya devletlerinin sivil havacılık düzenleyici otoritelerine örnek olmaktadır. EASA’ya benzer ş­ekilde dünya devletlerinin çoğu zaman standartlar ve düzenlemeler konusunda örnek aldıkları ve EASA’dan da oldukça eski ve köklü bir kurulu­ş ise Amerika Birle­şik Devletleri’nin sivil havacılık otoritesi olan Federal Havacılık İdaresidir (Federal Aviation Administration, FAA).

EASA’nın Kuruluşu ve Tarihçesi

EASA’nın kurulmasına 15 Temmuz 2002 tarihinde karar verilmiş­tir. Ajans faaliyetlerine 28 Eylül 2003 tarihinde başlamıştır. EASA’nın üye sayısı 32’dir. Bu üyelerden İzlanda, Liechtenstein, Norveç ve İsviçre’nin AB üyesi olmamasından dolayı toplantılarda oy hakkı bulunmamaktadır. EASA’nın merkezi Almanya Köln’dedir.

EASA’nın Görevler

EASA’nın 2013 Yılı Genel Raporu’nda belirtilen yedi ana görevi bulunmaktadır (EASA, 2014). Bu görevler:

• Havacılık emniyetinin geliştirilmesi için veri toplamak, analizler ve araştırmalar yapmak.
• Kural Koyma: Havacılık emniyeti ile ilgili yasal düzenlemeleri hazırlamak ve Avrupa Komisyonu’na, üye devletlere teknik danış­manlık vermek;
• Avrupa havacılık emniyeti mevzuatının tüm AB üyesi devletlerde birebir uygulanmasını sağlamak için eğitim ve denetimler yapmak;
• Havacılık ürünlerinin, parçalarının ve aletlerinin uçuşa elverişlilik ve çevre tip sertifikasyonunu yapmak;
• Dünyada hava aracı dizayn organizasyonlarını ve AB dışındaki üretim ve bakım organizasyonlarını onaylamak;
• Avrupa Topluluğu Yabancı Hava Aracı Emniyet Değerlendirmesi (Safety Assessment of Foreign Aircraft, SAFA) programını koordine etmek;
• Uluslararası sivil havacılık kuruluşları ve AB dışındaki ülkelerin havacılık emniyet otoriteleriyle koordinasyon.

EASA’nın Yönetimi

EASA’nın üyeleri AB üyesi devletlerin sivil havacılık otoritelerinin üst düzey yöneticilerinden, Avrupa Komisyonu temsilcisinden ve AB üyesi olmayan, ancak EASA kurallarını uygulayan dört devletin (İsviçre, İzlanda, Liechtenstein ve Norveç) temsilcilerinden oluş­an 32 kişilik bir yönetim kurulu vardır. Yönetim kurulunda olan, ancak AB üyesi olmayan devletlerin oy hakkı yoktur. Yönetim kurulu Ajansın önceliklerinin belirlenmesinden, bütçesinin oluşturulmasından ve Ajansın faaliyetlerini izlemekten sorumludur. Yönetim kurulu ayrıca genel müdürün atamasını yapar.

EASA yönetim kurulunun atadığı genel müdür tarafından yönetilir. Genel müdüre bağlı iki genel müdür yardımcısı ve bir baş­mühendis bulunmaktadır. Baş­mühendis uzmanlardan sorumlu olarak çalı­şmaktadır. Genel müdürlüğe bağlı ayrıca dört müdürlük bulunmaktadır. Bu müdürlükler:

• Strateji ve Emniyet Yönetimi Müdürlüğü
• Sertifikasyon Müdürlüğü
• Uçuş Standartları Müdürlüğü
• Kaynak ve Destek Müdürlüğüdür.

EASA organizasyonunda yönetim kuruluna destek veren danış­ma ve temyiz kurulları bulunmaktadır. Danış­ma kurulu havacılık personeli, üreticiler, ticari ve genel havacılık işletmeleri, bakım kurulu­şları ve eğitim kuruluş­ları ile hava sporlarını temsil eden kuruluşlardan seçilmiş ­ kişilerden oluş­maktadır. Temyiz kurulu ise ajansın kararlarına karş­ı yapılan baş­vuruların incelendiği kuruldur.

JAA – Müşterek Havacılık Otoriteleri (Joint Aviation Authorities)

Havacılık Otoriteleri Birliği (Joint Aviation Authorities – JAA) 1979 yılında kurulmuş olup merkezi Hollanda’dadır. JAA üyesi olan ülkeler için bölgesel havacılık kurallarını standartlaştırıp, koordinasyonu sağlamak amacı ile kurulmuş; uçuş emniyeti, uçuş faaliyeti, personel lisansları, uçuşa elverişlilik ve bakım gibi konulardan oluşan kurallarını ve uygulamalarını Ortak Havacılık Kuralları (Joint Aviation Requirements-JAR) adı verilen dokümanlarda toplamıştır. 2002 yılında EASA’nın kurulmasıyla yetkilerini yavaş yavaş EASA’ya devretmiş 2009 yılında tamamen devre dışı kalarak sadece JAA – TO(Training Organisation) eğitim organizasyoları faaliyetlerine devam etmektedir.

ECAC – Avrupa Sivil Havacılık Konferansı(European Civil Aviation Conference)

Ülkemiz, ICAO gibi bir çok kuruluşun yanı sıra, 1955 yılından beri faaliyetini sürdüren Avrupa ülkeleri arasındaki havacılık faaliyetlerini düzenleyen Avrupa Sivil Havacılık Konferansı’nın kurulduğu tarihten beri üyesidir. ECAC, 26.03.2020 tarihinde yapılan bir anlaşma ile EUROCONTROL’nun personel desteği altında ayrı bir bütçeyle, bağımsız olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.  1955 yılından beri faaliyetlerini sürdüren bu Kuruluşa 44 Avrupa ülkesi üyedir.

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı’nın misyonu emniyetli, etkili ve kaliteli Avrupa Hava Taşımacılık sisteminin sürekli gelişimine teşvikte bulunmaktır.  ECAC bunu amaçlarken; Üye ülkeler arasında sivil havacılık politikalarını ve uygulamalarını uyumlu hale getirmek ve Üye ülkeler ve diğer dünya ülkeleri arasında politik sorunların giderilmesine katkıda bulunur

ECAC, ICAO ve Avrupa Konseyi ile yakın temastadır, Avrupa Birliği ile aktif iş birliği içerisindedir. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı tartışma ve karar alma aşamasında Avrupa’daki ülkelerin Ulaştırma Bakanlıklarına öneriler sunar

ECAC’ın, en üst çalışma organı, Ulaştırma Bakanları Toplantısıdır. Ayrıca bu toplantıyı Genel Müdürler Toplantısı takip etmektedir. Aşağıda belirtilen konulardaki çalışmalar, çeşitli alt çalışma grupları ile yürütülmektedir