Bu yazımızda havacılık meteorolojisinden ve havacılıkta yayınlanan havacılık meterolojisi mesajlarını tanıtıp bu mesajların nasıl okunduğunu anlatacağız. Ama öncelikle meteorlojinin genel tanımından bahsetmemiz gerekir.
Meteoroloji, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini pozitif bilimler çerçevesinde nedenleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından doğuracağı sonuçları araştıran bir bilim dalıdır.
Havacılık Meteorolojisi (Aeronautical Meteorology): Uçuş faaliyetlerini doğrudan etkileyen rüzgâr, görüş mesafesi, bulut örtüsü, fırtına, türbülans, buzlanma, yoğun sis, hava basıncı gibi meteorolojik olayları ve parametreleri analiz eder. Bu bilgiler pilotlara, hava trafik kontrolörlerine ve yer hizmetleri personeline önceden tahmin ve anlık durum raporları olarak sunulur. Bu faaliyetlerin geneline Havacılık Meteorolojisi (Aeronautical Meteorology) denir.
Havacılık Meteorolojisi, özellikle şu konularda kritik öneme sahiptir:
- Uçuş güvenliği
- Uçuş planlaması ve rotaların belirlenmesi
- Kalkış ve iniş kararları
- Acil durum risklerinin önceden tespiti
Meteoroloji ve Havacılık Meteorolojisinin tanımı yaparak ikisi arasındaki farkı anlamış olduk. Şimdi havacılık meteorolojisinde yer alan mesajlardan ve mesajların nasıl okunduğundan bahsedebiliriz.
METAR, TAF, SIGMET havacılık meteorolojisinde en fazla kullanılan mesajlar arasında yer alır.
Hava Durumu
Hava durumu, aşağıdakilerden oluşan semboller ve harf gruplarıyla en fazla 3 grup hâlinde gösterilir.
| Kısaltma | İngilizce Açıklama | Türkçe Karşılığı | Kısaltma | İngilizce Açıklama | Türkçe Karşılığı |
| – | Slight | Hafif | IC | Ice Crystals | Buz Kristalleri |
| + | Heavy | Şiddetli | MI | Shallow | Sığ |
| BC | Patches | Parçalı (Yamalar halinde) | PL | Ice Pellets | Buz Taneleri |
| BL | Blowing | Savrulan | PO | Dust Devils | Toz, kum(Mini hortum) |
| BR | Mist | Hafif Sis (Pus) | RA | Rain | Yağmur |
| DR | Low Drifting | Sürüklenen | SA | Sand | Kum |
| DS | Dust Storm | Toz Fırtınası | SG | Snow Grains | Kar Taneleri |
| DU | Widespread Dust | Yaygın Toz | SH | Shower | Sağanak |
| DZ | Drizzle | Çiseleme | SN | Snow | Kar |
| FG | Fog | Yoğun Sis | SQ | Squall | Ani Fırtına |
| FC | Funnel Cloud (e.g. Tornado) | Hortum (Tornado vb.) | SS | Sandstorm | Kum Fırtınası |
| FU | Smoke | Duman | TS | Thunderstorm | Gökgürültülü Fırtına |
| FZ | Freezing | Donan | VA | Volcanic Ash | Volkanik Kül |
| GR | Hail | Dolu | VC | In the vicinity (nearby) | Yakın Çevre, İstasyon çevresi |
| GS | Small Hail | Küçük Dolu | UP | Unidentified Precipitation | Tanımlanamayan Yağış |
| HZ | Haze | Pus | RE | Recent | Son Zamanlarda (Yakın geçmişte) |
Örnek:
– FZDZ: Hafif(-) Donan(FZ) Çişeleme(DZ); + SHRASN: Şiddetli Yağmur ve Kar Sağanağı
Bulut Kodları
SKC/CLR: 0 oktas, (açık hava)
FEW: 1-2 oktas, (az bulutlu)
SCT: 3-4 oktas (dağınık bulutlu)
BKN: 5-7 oktas (parçalı bulutlu)
OVC: 8 oktas (tam kapalı)
Örnek:
FEW020: Az bulut (few), 2000 feet (yaklaşık 600 m) irtifada, SCT040: Dağınık bulut (scattered), 4000 feet (yaklaşık 1200 m), BKN080: Parçalı kapalı (broken), 8000 feet (yaklaşık 2400 m) OVC100: Tam kapalı (overcast), 10.000 feet (yaklaşık 3000 m)
Trend Tahminleri
BECMG: Hava koşullarının belirli bir süre içerisinde değişim göstermesi bekleniyorsa bu kod kullanılır.
NSC: Önemli bulut yok veya uçuş operasyonlarını etkileyen bulut tespit edilmediği anlamına gelir.
PROB30: %30 ihtimal
TEMPO: Geçici değişiklik
AT: Saat
TL: Bitiş
FM: Başlangıç
NSW: Önemli hava olayı yoktur anlamına gelir bir önceki raporda önemli bir hava olayı bildirildiyse bahsedilen hava olayının sona erdiğini veya önemsiz hale geldiği durumlarda kullanılır.
METAR(Meteorological Terminal Air Report)
Meydan rutin hava raporu veya METAR (Meteorological Terminal Air Report), yer seviyesinde üretilen METAR’lar, esasen gözlemsel nitelikte olan ve havacılık çalışanlarına yaklaşan uçuşlarında bekleyebileceği hava koşulları hakkında geniş bir bilgiye ulaşmasına rehberlik etmeyi amaçlayan rutin, günlük hava durumu raporlarıdır. Kısacası, bir METAR mevcut hava durumunu gösterir ve genellikle Uluslararası meydanlarda yarım saatte bir, diğer meydanlarda bir saatlik bir süre için geçerlidir.
Örnek:
METAR: LTDA 051250Z 21021KT 0800 R12/1200U FEW040 SCT100 25/13 Q1009 NOSIG
| Kod Anlamı | Açıklama | Örnek | Notlar |
| METAR/SPECI | SPECI: ani değişiklik, METAR: rutin | METAR | Rapor tipi |
| Lokasyon | ICAO dört harfli kod | LTDA | Tahminin geçerli olduğu havalimanının kodu |
| Yayım Zamanı | 30. gün, saat 12:50 UTC | 051250Z | Rapor yayım tarihi ve saati (UTC) |
| Rüzgar | 310 derece, 15 knot, ani rüzgar 25 knot | 31015G25KT | Yönü, hızı ve gust (ani rüzgar) bilgisi |
| Görüş Mesafesi | Genel görüş 800 metre. | 0800 | Görüş uzaklığı (metre) |
| RVR (Runway Visual) | 12 numaralı pistte RVR 1.200 metre (ve U = artıyor). | R12/1200U | Pist görüş mesafesi |
| Bulut | FEW040, 4.000 feet seviyesinde az bulutlu (1-2 oktas), SCT100, 10.000 feet seviyesinde parçalı bulutlu (3-4 oktas) | FEW040 SCT100 | Bulut miktarı ve taban yüksekliği |
| Hava Durumu | Hava sıcaklığı 25°C, çiy noktası 13°C (nem oranı düşük, konforlu), QNH (deniz seviyesi basıncı) 1009 hPa ve önümüzdeki 2 saat içinde hava koşullarında önemli bir değişiklik beklenmiyor. | 25/13 Q1009 NOSIG | Kısaltmalarla tanımlanan mevcut hava olayları |
SPECI (Special Weather Report)
Havalimanı çevresinde, METAR raporları arasında yer alan meydana gelen rüzgar yönü ve hızındaki ani değişiklikler, görüş mesafesindeki düşüşler, bulut tavanındaki değişiklikler gibi önemli hava durumu değişikliklerini bildiren özel rapordur.
SPECI raporlar gerekli görüldüğünde, METAR raporları arasında yayınlanır.
Örnek:
SPECI LTBA 051215Z 28015KT 6000 -RA SCT015 BKN025 12/09 Q1015 TEMPO 4000 RA
TAF Decode (Aerodrome Forecast – Havaalanı Tahmini)
TAF, belirli bir havaalanı ve çevresindeki alan için hazırlanan kısa vadeli hava tahmin raporudur. Bu raporlar, uçuş güvenliğini sağlamak amacıyla pilotlara ve hava trafik kontrolörlerine, belirli bir süre zarfında beklenen meteorolojik koşullar hakkında bilgi sunar. TAF’lar, genellikle günde dört kez, 6 saatlik aralıklarla yayınlanır.
Örnek:
TAF: LTAC 051040Z 0512/0612 VRB02KT CAVOK BECMG 0606/0608 SCT040
| Kod Anlamı | Kod Açıklaması | Örnek | Notlar |
| Rapor Tipi | Hava tahminin adı | TAF | ‘’Terminal Aerodrome Forecast’’ |
| Lokasyon | ICAO dört harfli kod | LTAC | Tahminin geçerli olduğu havalimanının kodu |
| Yayım Zamanı | 05. gün, saat 10:40, Zulu saat dilimi (UTC) | 051040Z | UTC cinsinden yayım zamanı |
| Geçerlik Süresi | 05. gün 12:00Z – 06. gün 12:00Z | 0512/0612 | Tahminin hangi tarihler arasında geçerli olduğu |
| Rüzgar | VRB, Variable (Değişken) – Rüzgar yönünün sabit olmadığını, sürekli değiştiğini belirtir. Rüzgar hızı 02 knot | VRB02KT | Rüzgarın yönü (derece) ve hızı (knot) |
| Görüş Mesafesi veya CAVOK | Ceiling And Visibility OK(CAVOK). Açık ve görüş mükemmel, uçuşa engel hava koşulu yok. | CAVOK | Metre cinsinden görüş mesafesi |
| Hava Durumu | 6. gün 06:00 – 08:00 UTC arasında kademeli bir değişim olacak. | BECMG 0606/0608 | Hava olayı kısaltmaları |
| Bulut | 4.000 feet’te parçalı bulutlar (scattered, 3-4 oktas) oluşacak. | SCT040 | Bulutluluk ve taban yüksekliği (feet) |
Kaynak
Annex-3
Seyrüsefer Daire Başkanlığı, Meteoroloji Ders Kitabı
skybrary
