Bilindiği üzere bir havayolu taşıyıcısının yabancı bir ülkeye hatta başka bir ülkeye inmeksizin uçuş yapmadan önce ilgili birçok ülkenin hükümetlerinden onay ya da kabul almaya ihtiyacı var. 2. Dünya Savaşından önce ticari uçakların menzili sınırlı olması, hava ulaştırma ağlarının sınırlı ve ulusal çapta olmasından dolayı onay ve izin alma ihtiyacı çok duyulmuyordu. ICAO, 1944 yılında Şikago’da uluslararası hava sahasının kullanımına yönelik sistem oluşturmak için bir uluslararası anlaşma düzenledi.
İlk olarak beş hava trafik hakkı belirlendi ancak ilk iki hava trafik hakkı(transit geçiş hakkı ve teknik sebeplerle iniş hakkı) çok taraflı bir anlaşma oldu. İlk beş özgürlük hakkı, Hava Hizmeti Anlaşmalarında genellikle düzenli olarak ülke çiftleri arasında ikili anlaşma yapılır.
Hava trafik hakları, bir havayoluna otomatik olarak tanımlanan haklar değillerdir. Bu hava trafik hakları devletlerarasında müzakere edilmesi gereken ayrıcalıklardır ve siyasi baskı aracı olarak kullanılabilirler. Birinci ve ikinci trafik haklarının dışında tüm trafik hakları için taraf devletler arasında ikili anlaşmalarla müzakere edilmelidir. 1946 yılında Amerika Birleşik Devletleri ile İngiltere arasında beşinci trafik hakkına sınırlı izin verilen anlaşma gibi.
1944 yılında yapılan konvansiyonda belirlenen trafik hakları günümüze kadar genişletildi ve şu anda dokuz farklı hava trafik hakkı bulunmaktadır.
1. Trafik Hakkı
Kendi ülkesinden başka bir ülkeye giderken iniş yapmaksızın diğer bir ülkenin hava sahasını kullanarak uçuş gerçekleştirme hakkı. Transit geçiş hakkı olarak da bilinir. Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte ilk trafik hakkı dünya çapında yaygın olarak kullanılmaya başlandı ancak Rusya gibi ülkeler genellikle transit özgürlüğünü birkaç hava taşıyıcısı ile sınırlandırdı.
2. Trafik Hakkı
Sadece teknik ve yakıt ikmali amacıyla başka bir ülkeye iniş yapma hakkıdır. Yolcu ve kargo taşıma gibi ticari amaçlı faaliyetler dışında başka bir ülke acil durumlar da iniş yapılabilir. Sonuç olarak varış noktası üçüncü bir ülkedir. Uluslararası uçuşların ilk dönemlerinde Atlantik ötesi uçuşlarda özellikle yakıt ikmali için bu trafik hakkı çok önemliydi. İlerleyen dönemlerde hava araçlarının özelliklerinin gelişmesiyle 2. trafik hakkı ilk zamanlarda ki ilgisini kaybediyor.
3. Trafik Hakkı
Ticari hizmet sağlamak amacıyla havayolu taşıyıcısının kendi ülkesinden başka bir ülkeye yolcu ve yük taşıma hakkı.
4. Trafik Hakkı
Ticari hizmet sağlamak amacıyla havayolu taşıyıcısının başka bir ülkeden kendi ülkesine yolcu ve yük taşıma hakkı.
3. ve 4. hava trafik hakları ticari amaçlar ile taşıcının başka bir ülkeye ya da başka bir ülkeden kendi ülkesine yolcu, posta ve kargo taşıma haklarının temelini oluşturur. Bu haklar genellikle iki ülkenin karşılıklı anlaşarak aynı anda kendi havayolu taşıyıcılarını ticari hizmete açacağın belirtir.
5. Trafik Hakkı
Havayolu taşıyıcısının kendi ülkesinde başlayan ya da kendi ülkesine giden bir uçuşta iki yabancı ülke arasında yolcu, posta ve kargo taşıma hakkı.5. trafik hakkı, havayolu taşıyıcısının bir ülkeden başka bir ülkeye ardından aracı olan ülkeden yolcu, posta ve yük alarak üçüncü bir ülkeye uçma hakkı sağlar. Bu trafik hakkı iki kategoriye ayrılır; üçüncü ülkeden ara ülkeye taşıma hakkı ve ara ülkeden üçüncü ülkeye taşıma hakkı olarak.
6. Trafik Hakkı
3. ve 4. trafik haklarının birleştirilerek iki yabancı ülke arasında havayolu taşıyıcısının kendi ülkesi üzerinden ticari amaçlar ile yolcu, posta ve kargo taşıma hakkı. Çoğu hava taşımacılık ağının merkezileşmesiyle 6. trafik hakkı Amsterdam, Dubai ve özellikle İstanbul havalimanında daha yaygın kullanılır hale geldi.
7. Trafik Hakkı
Uluslararası hava taşımacılık hizmetinin sağlanması amacıyla havayolu taşıyıcısının anavatanı dışında iki yabancı ülke arasında yolcu, posta ve yük taşıma hakkı.
8. Trafik Hakkı
Bu trafik hakkı “kabotaj hakkı” olarak da bilinmektedir. Kabotaj hakkı taşıyıcı havayolunun bağlı olduğu ülkeden uçuşun başlaması ya da sona ermesi şartıyla başka bir ülkenin içerisinde iki iç hat noktası arasında yolcu, posta ve yük taşıma hakkı.
9. Trafik Hakkı
Yabancı bir ülkede iki nokta arasında iç hat hava taşımacılığı gerçekleştirme hakkıdır. Ayrıca “Tam Kabotaj” hakkı olarak da bilinir.
